“Adliye sarayı yanmakla memleket çok zarar görmüştür. Fakat bugün şehrin güzelliği hesabına istifade edebileceğimiz bir emrivaki karşısındayız. Ayasofya gibi, Sultanahmet gibi mimari ve tarihi kıymeti çok yüksek olan iki eserin bütün bedii güzelliklerini tebarüz ettirmek için o meydanı tamamen açık bırakmak lazımdır. Yangın yerine güzel bir park yapılmalıdır” Mimar Giulio Mongeri, Cumhuriyet Gazetesi (Aralık 1933)
1933 yılında yanan eski Darülfunün binası İstanbul’un yakın tarihinde inşa edilen en büyük ve iddialı mimari eserlerindendir. Bir “bilimler sarayı” olarak, gerçekten saray üslubunda inşa edilmiştir. Mimarı, Ayasofya’nın kapsamlı restorasyonunu da uygulamış olan İsviçreli Gaspare Fossati’dir. Fossati, üzerinde büyük emek harcadığı Ayasofya’yı, hemen doğusuna dev gövdeli Darülfünun’u inşa ederek adeta perdelemiştir; belki de bu yüzden, yapının 1933’teki yanışı, hem döneminde hem de günümüzde üzüntü dolu ifadelerle anılmamaktadır.
Tanzimat reformlarının bir sonucu olan Osmanlı üniversite kurumu, Darülfünun binasının Avrupa kökenli neoklasik üslubunda yansıma bulmaktadır. Ancak Darülfünun, üniversite işleviyle çok kısa süre kullanılabilmiştir. 1854 tarihli bina Maliye, Adliye ve Evkaf Nezaretlerine devredilmiş, Meclis-i Mebusan tarafından kullanılmış, nihayet Adliye Sarayı olarak hizmet vermiştir. Sütunlu, avlulu, çok katlı Darülfünun bugün gerçekten de İstanbul’un en cüsseli, en çok “gölge veren” hayaletlerinden biridir.
Yapılış tarihi: 1845-63
Mimar: Gaspare Fossati
Yıkım tarihi: 1933
Yıkım nedeni: yangın
Yer: Sultanahmet
——————————————————————————————————
“The country suffered much by the burning down of the Palace of Justice. However, we are confronted a force majeure that we can benefit to beautify the city. That area should be left entirely free of buildings in order to display the utmost beauties of Hagia Sophia and the Blue Mosque, two works of art of highest architectural and historical significance. A pleasant park should be arranged on the fire area” Architect Giulio Mongeri, Cumhuriyet Newspaper (December 1933)
The old Darülfünun building is one of the tallest architectural monuments and ambitious undertakings of Istanbul’s recent history. It was built as a “palace of sciences”, indeed according to a palatial style. The building’s designer is Gaspare Fossati, a Swiss architect who also led the extensive restoration of Hagia Sophia. Nevertheless, by constructing the colossal Darülfünun next to it, he left Hagia Sophia where he dedicated so much effort of his, somewhat in shade. Probably that’s why the destruction of Darülfünun by the fire in 1933 is never mentioned with sad expressions, neither in those
The Ottoman university institution which was introduced as a result of Tanzimat reforms in 1839, finds its reflection in the European neoclassical style. Yet Darülfünun could only be used for a very short time as a university. The building which was constructed in 1854 was passed on to the Ministries of Finance, Justice and Foundation. It was used by the Ottoman Parliament as well and finally served as Palace of Justice.Darülfünun with its colonnaded architecture, its courtyard and multi stories is actually one of the most gigantic and “shade giving” ghost buildings of Istanbul.
Construction date: 1845-63
Architect: Gaspare Fossati
Destruction date: 1933
Cause of destruction: fire
Location: Sultanahmet
Haber Revizyon Dergisi Aralık 2014