Haber Revizyon Dergisi İmtiyaz Sahibi R. Aytekin TÜRKER, bir insanı ömür boyu cezbedecek kadar güzelliğe sahip, rönesans havasını en üst düzeyde hissedeceğiniz Floransa’yı sizler için gezdi.
Floransa, kuzey İtalya’daki Toskana bölgesinin başkentidir ve kendi ismini taşıyan ilin merkezidir. Floransa gelişimine milattan önce 59 yılında Sezar’ın emekli askerlerinin yerleşim yeri olmasıyla başlar. Kısa bir dönem, İtalya Krallığı’na da başkentlik yapmıştır.
Şehir, içinden geçen Arno Nehri çevresinde kurulmuştur. Çevresindeki yerleşim alanlarıyla beraber yaklaşık bir milyona yakın nüfusa sahip olan şehir, geçmişte olduğu gibi bugün de İtalya ve Avrupa’nın önemli ticaret merkezlerinden biridir.
Bunun yanı sıra İtalyan Rönesansının doğum yeri olarak bilinen Floransa, kültürü ve mimarisiyle dünyaca ünlü bir turizm kentidir. Şehirde önemli sanat galerileri ve müzeler bulunmaktadır. Leonardo da Vinci ve Michelangelo bu tarihi şehirde yetişmiş dünyaca ünlü sanatçılardır. Yine ünlü yazar ve şair Dante Alighieri bu şehirde yaşamış ve ilham almıştır.
1520’li yıllarda, Nicollo Machiavelli (1469 – 1527) Floransa tarihini ilk defa kitaplarında anlattığı için Floransa’nın tarihi şu an oldukça iyi bilinmektedir. Nicollo Machiavelli, Medici ailesinin özel isteği üzerine “Istorie fiorentine” kitabını yazmış, ardından da 1525 yılında VII. Clemens olarak bilinen Papaz Guilio de Medici’ye bu kapsamlı eserini takdim etmiştir. Machiavelli, henüz gençlik yıllarında ülkesinin tarihi hakkında kitaplar yazmaya başlamıştı ve ilk kitabı Decannale dir. Buna benzer tarihi eserler verdiği için Machiavelli, ilk tarihçilerden birisi olmuştur.
FLORANSA TARİHİ
MÖ 59 yılında Jül Sezar ordusundan emekliye ayrılmış askerlere Arno Nehri vadisindeki bu verimli toprakları vererek Floransa’nın kurulmasına neden oldu. Kurulduğu zaman şehrin adı Florentia idi. Daha sonra M.S. 3. yüzyılda Roma İmparatoru Diokletian Floransa’yı Toskana vilayetinin başkenti yaptı. Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra kent Bizans ve Ostrogot istilalarına uğradı.
Nüfusu bir ara 1.000 kişiye kadar düştü. 6. yüzyılda Lombardların egemenliği altında kent tekrar gelişmeye başladı. 774 yılında Şarlman Floransa’yı işgal etti ve Toskana Düklüğü’ne bağladı. 12. yüzyılda kent tekrar bağımsız oldu. 13. yüzyılda kent Guelfo ve Ghibellino adı altındaki iki grubun çekişmelerine sahne oldu. Guelfolar Roma kentindeki Papa’nın mandasını savunurken Ghibellinolar Kutsal Roma Germen İmparatorluğu’nun mandası altına girmek istiyorlardı. Sonunda Guelfolar bu çatışmayı kazandılar ama bu sefer de Guelfolar Beyaz Guelfo ve Kara Guelfo adı altında iki gruba ayrılıp çatışmaya devam ettiler. Bu çatışma aralarında ünlü yazar Dante Alighieri’nin de bulunduğu Beyaz Guelfoların kentten sınır dışı edilmesine yol açtı.
Bu siyasi çalkantılara rağmen Floransa gelişmesine ve zenginleşmesine devam etti. Daha önce çok kuvvetli bir kent olan komşu kent Pisa’yı ele geçirdi. 1348 yılındaki veba salgını kentin çok sayıda sakinlerinin ölümüne neden oldu. Nihayet 15. yüzyılın ilk yarısında kent ünlü Medici ailesinin eline geçti. Medici ailesi bankacılık mesleği dolayısıyla zengin olmuş nüfuzlu bir aileydi. Önceleri kenti perde arkasından yönettiler. Ailenin ilk önemli üyesi olan Cosimo büyük bir saray (Palazzo Medici) inşa ettirdi. Sonra yerine geçen oğlu Piero ve torunu Lorenzo çok gösterişli binalar inşa ettirmeğe ve dönemin mimar ve heykeltıraşlarını maddi bakımdan desteklemeye devam ettiler.
Lorenzo’nun 1469-1492 yılları arasındaki önderliği döneminde Floransa altın çağını yaşadı. Lorenzo aralarında Michelangelo, Leonardo da Vinci ve Botticelli’nin de bulunduğu sanatçılara verdiği destek ile İtalya yarımadasında Rönesans çağının başlamasını sağladı. Lorenzo kendisine o kadar büyük bir saygınlık kazandırdı ki Lorenzo il Magnifico yani Muhteşem Lorenzo adıyla anılmağa başladı.
Lorenzo’nun ölümünden sonra oğlu Piero aynı saygınlığı kazanamadı. Girolamo Savonarola adında muhafazakar bir papazın önderliği altında ayaklanan halk Piero’yu başa geçmesinden iki yıl sonra kentten sınır dışı etti. Bu tarihten sonra kent bir süre Savonarola tarafından yönetildi. Savonarola Floransa’nın birçok ender sanat eserlerini edep dışı ve günahkar olarak kabul ediyordu. Adamlarını kapı kapı dolaştırarak birçok değerli sanat eserini toplattı ve onları kentin ana meydanı olan Piazza della Signoria’da büyük bir ateş yaktırarak imha ettirdi. Ama sonunda Floransa halkı Savonarola’nın zulümüne isyan etti. Papa’nın da Savonarola’yı aforoz etmesinin ardından, aynen günahkar olduklarını düşünüp yakarak öldürttüğü birçok insan gibi, Savonarola da önce asılılıp sonra da kent meydanında yakılarak öldürüldü.
1537 yılında Medici ailesi Floransa’da tekrar iş başına geldi. Bu sefer kendilerini resmen Floransa Dükü ilan ederek Medici hanedanını kurdular. Daha sonra 1569 yılında kendilerini Toskana Grandükü ilan ettiler. Medici ailesinin üyeleri 1737 yılına kadar aralıksız olarak Floransa’yı yönettiler. Bu tarihte Medici hanedanı nesillerinin tükenmesi yüzünden sona erdi. Kent Avusturya İmparatorluğu’ nun eline geçti. 1861 yılında da yeni kurulmuş olan İtalya Krallığı’ nın bir parçası oldu. Floransa, 1865 yılında İtalya’nın başkenti oldu. 6 yıl süren başkentlik İtalya’nın Roma kentini ele geçirmesiyle son buldu. Bu tarihten sonra Roma, İtalya’nın başkenti haline geldi.
ANTİK DÖNEMDE FLORANSA
Floransa (eski adı: Florenz), Faesulae (Fiesole) yakınlarında bulunan küçük bir tepenin üzerine kurulmuştur. Roma dönemine ait bir şehir olduğu isminden de anlaşılmaktadır. Floransa’nın, Via Flaminia ve Via Cassia yollarının yapımında rol oynadığı bilinmektedir. Antik dönemde şehir hakkında fazla bilgi yoktur. Marius ve Sulla arasındaki savaşta Floransa büyük zarara uğramış ve MÖ 15 yılında Clains (Chiana) vadisinden akan Arno nehrinin sularının bir bölümünün yatak değiştirmesine engel olmuştur.
Bu dönemdeki Floransa tarihi düşünüldüğünde, M.S. 405 yılında şehrin Gotlar tarafından kuşatılması ve bir Roma generali tarafından da kuşatmanın kaldırılması şu ana kadar bilinen ilk ve önemli olaydır. Batı Roma İmparatorluğu’nun M.S. 476 yılında yıkılması ile birlikte, M.S. 493 yılından sonra Ostrogotlar İtalya’ya hâkim olmuştur.
Doğu Roma İmparatoru I. Justinian imparatorluğu yeniden düzeltmeye çalıştıysa da; İtalya 535 yılından itibaren imparatorluğun komutanlarından Belasir ve Narzes arasında kanlı savaşlara sahne olmuştur. Ostrogotlar’ın kralı Totilia 542 yılında Floransa’yı kuşatmasına rağmen imparatorluğun bir kumandanı (Garnison) tarafından geri püskürtülmüştür, daha sonra ise Floransa şehri Gotlar tarafından işgal edilmiştir.
Lombardlar M.S. 570 yıllarında Toskana’da (Toscana) ortaya çıktılar ve sekizinci yüzyılda Lombardlar Dux civitatis Florentinorum (Floransa halkının yöneticisi) olarak adlandırılmıştır. Dukalığın isminden de anlaşılacağı üzere Floransa şehri bu dukalığa başkentlik yapmıştır.
FLORANSA CUMHURİYETİNİN ORTAYA ÇIKIŞI
1138 yılından sonra büyük şatolara sahip soylu ailelerin ve aristokratların belirlediği “boni homines” (iyi insanlar) adında bir konsey oluşturulmuştur; bu konsey arti (zanaatkârlardan) ve esnaf birliğinden meydana gelmekteydi. Başlangıçta, delle torri (şatolara sahip soylu kişiler) tarafından her bölge için 2 tane oluşturulan 12 konsül seçiliyordu. Konsüller, zanaatkarların (arti) hakim olduğu 100 tane konsülden (boni homines) oluşan bir kurul tarafından görüş alışverişinde bulunulmaktaydı. Böylece soylu aileler, yönetimde kendini daha az göstermişlerdir. Floransa Cumhuriyeti nüfuzunu genişlettiyse de Fiesole şehri yağmalanarak tahrip edildi; fakat şehir yakınlarında yaşayan soylular, krallık kontluklarınca korundular. Daha önceki kontluklar, Floransa halkına şatoları yıkılan Alberti ailesine karşı savaşmaları için göz yummuştur. Kral III. Lothar Floransa’yı kendi egemenliği altına aldı, fakat kralın 1137 yılında ölmesinden sonra Floransa eski durumuna geri dönerek, Kont Guidi’ye karşı başarılı mücadeleler vermiştir.
1152 yılında krallığın başına geçen Friedrich Barbarossa otoritesini Toskana (Toscana) bölgesine kadar genişletmiştir. Bavyera bölgesinde bulunan “Welfen”leri kontluğa yükseltmiştir. Floransa ve diğer şehirler Lombardiya’da bulunan kralın zorlu savaşlarına sahne olmuştur. Kral Toskana (Toscana) bölgesinde merkezi bir krallık kurmaya başlamıştır. Kral bir potestas’ı (vali), San Miniato şehrine atadı.
Egemenliğini Contado’ya kadar genişletti. Merkezden uzaktaki valilerin ve şehirdeki konsüllerin oluşturduğu ikili yönetim karışıklığa neden oldu.
1176 yılında, Floransa ve Fiesole’nin tüm toprakları aristokratların eline geçmiştir. Buna karşın Alberti ailesinin ve feodal beylerin desteklediği soylular ve konsüller arasında bir çatışma baş göstermiştir. Daha sonra ise bu soylu aileler şatolarını bırakıp şehirde yaşamak zorunda kalmışlardır (1177 – 1180). Çıkan çatışmalar sonucunda, Alberti ailesi başarısız olmasına rağmen bazı durumlarda ailenin konsüle katılmasına izin verilmiştir.
Floransa, Toskana bölgesinin merkezi şehirleri ile bir birlik oluşturmuştur. Guidi’ler ve Alberti’ler ile bu birlik son bulmuştur (1202). Daha sonra şehirde bulunan ve bir yıllığına seçilen potestas’lar (vali) yedi danışma kurulu ve yedi rectores super capilibus artium (zanaatta yüksek yetkinlik müdürleri) tarafından desteklenmişlerdir. Feodal grupların azınlıkta kalan meslek birliklerinin ve alt sınıfın desteklemesi feodalitenin (derebeylik) zaferi anlamına gelmekteydi. 1207 yılında bu başarı Gualfredotto da Milano’da yeni bir kurulun oluşturulmasıyla sonuçlanmıştır. Bu yeni kurula consiglio del comune (şehir konseyi) adı verilmiştir. Bunun yanı sıra eski senato da görevine devam etmiştir. Floransa çoktan önemli endüstri ve bankacılık merkezi haline geldiğinden Floransa halkı ticaret yollarını Roma’ya açmıştır.
FLORANSA’NIN İKLİMİ
Floransa Ilıman okyanusal iklimine sahiptir. Yazlar sıcak ve yağışlı, kışlar serin ve yağışlı geçer. Deniz kenarında olmaması nedeniyle yaz sıcaklığı biraz daha yüksektir ve kışlar daha soğuk geçer ve kar yağışı da görülür.
FLORANSA’DA GÖRÜLMESİ GEREKEN YERLER
Kentin merkezindeki en önemli meydan Piazza della Signoria’dır (Signoria Meydanı). Bu meydan etrafında tarihsel binalar ile çevrilmiş ve birçok heykel ve anıt bulunan çok çekici bir meydandır.
Bu meydanın ortasında Neptün Çeşmesi bulunur. Neptün Havuzunun ortasında mermerden yapılmış deniz tanrısı Neptün’ün heykeli, mermer atlar ve etrafında deniz kızları ve erkek deniz tanrıları bulunur. 1565 yılında yapılmıştır.
Ayrıca aynı meydanda Michelangelo’nun ünlü heykeli David’in bir kopyası bulunur (aslı Accademia Müzesi’nde koruma halindedir).
Bu meydan bulunan “Loggia” adli yapı üzeri kapalı ama kenarlı kemerli ve açık bir gösterim binası olup içinde birçok antik ve daha yeni yapılmış heykeller gösterilmektedir.
Kentin en önemli sanat müzesi Piazza della Signoria’nın yakınındaki Uffizi Galerisidir. Dünya çapında İtalyan Rönesansının en nadir örnekleri bu müzede bulunur.
Bu müzeye çok yakın bir mesafede bulunan Arno nehrinin üzerindeki Ponte Vecchio (Eski Köprü) çok ilgi çekici bir köprüdür. Köprüler şehri Floransa’nın II. Dünya Savaşı’ndan zarar almadan tek çıkan köprüsüdür.
Kentin en önemli kilisesi yapımı 1436 yılında biten Santa Maria del Fiore’dir. Genellikle “Duomo” adıyla bilinen bu katedralin kubbesi çok büyük bir mimarlık harikası olarak bilinir ve Floransa resimlerinde her zaman ön planda görünen bir yapıdır.
Duomo’nun bir parçası sanılan Campanile (çan kulesi) ve yine hemen yanındaki Battistero di San Giovanni (vaftizhane) de ozellikle bronzadan dokme kapilarinda Incil sahnelerini rölyef halinde gösteren önemli yapıdır.
Floransa’da diğer müzeler Pitti Sarayı, Duomo Katedral Müzesi, Bargello heykel müzesi, Accademia dell’ Arte del Disegno müzesi önemli dünya müzeleri arasındadır.
Bunların dışında çok sayıda bahçe, saray ve kilise yer almaktadır. Boboli Bahçeleri, Santa Crocce, Santa Maria Novella ve San Lorenzo kiliseleri görülmeye değer yerler arasında yer alırlar.
Floransa’nın nüfusu diğer İtalyan kentleri gibi yaşlı bir nüfustur. 14 yaşın altındaki çocuklar nüfusun sadece %11’ini oluşturmaktayken 65 yaş üzerindeki emekliler nüfusun %28’ini oluştururlar. Dünyaca ünlü modacı Gucci’nin merkezi Floransa’da bulunur. Kentin ATAF adıyla bilinen oldukça etkin bir belediye otobüsü sistemi vardır. Floransa’nın Amerigo Vespucci Havaalanı kent merkezine çok yakın olup Lufthansa ve Air France gibi uluslararası uçak firmaları bu havaalanına çok sık seferler yapmaktadırlar.
FLORANSA’NIN KARDEŞ ŞEHİRLERİ
Reims, Fransa
Almanya Kassel, Almanya
İskoçya Edinburgh, İskoçya
Ukrayna Kiev, Ukrayna
Almanya Dresden, Almanya
Finlandiya Turku, Finlandiya
Letonya Riga, Letonya
Arnavutluk Tirana, Arnavutluk
Yunanistan Atina, Yunanistan
İspanya Valladolid, İspanya
Macaristan Budapeşte, Macaristan
Türkiye Gaziantep, Türkiye
Fes,_Fas, Fas
Amerika Birleşik Devletleri Philadelphia,
Amerika Birleşik Devletleri, Pennsylvania
Japonya Kyoto, Japonya
Çin Halk Cumhuriyeti Nankin
Brezilya Salvador, Brezilya
Avustralya Sydney, Avustralya
Kuveyt Kuveyt, Kuveyt
İsrail Nasıra, İsrail
İran İsfahan, İran
Meksika Puebla, Meksika
FLORANSA’NIN DOSTLUK PAKTLARI
İsveç Malmö, İsveç
Fransa Cannes, Fransa
Bosna-Hersek Saraybosna, Bosna-Hersek
Çek Cumhuriyeti Olomouc, Çek Cumhuriyeti
Fransa Porto-Vecchio, Fransa
Estonya Tallinn, Estonya
Polonya Kraków, Polonya
Türkiye İstanbul, Türkiye
Japonya Gifu , Japonya
Amerika Birleşik Devletleri Providence
Amerika Birleşik Devletleri, Rhode Island
Güney Kore Jeonju, Güney Kore
Filistin Devleti Hébron, Filistin
Çin Halk Cumhuriyeti Ningbo
Peru Arequipa, Peru
