Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Akdeniz’de en büyük üçüncü adadır.
Türk Silahlı Kuvvetlerinde “Atilla Harekatı” kod ismiyle adlandırılan “Kıbrıs Barış Harekatı” Türk Silahlı Kuvvetlerinin 20 Temmuz 1974 yılında Kıbrıs’ta başlattığı ve Türk Birliklerinin 14 Ağustos’ta başkent Lefkoşa’ya girmesiyle sonuçlanan askeri harekattır.
Birleşmiş Milletler ve Avrupa Konseyi bu harekatı işgal olarak değerlendirirken. Türkiye Cumhuriyeti yapılan askeri harekatın Londra ve Zürih Antlaşmalarının IV. Maddesine istinaden gerçekleştiğini savunmaktadır.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 20 Temmuz 1974 tarihinde 353 sayılı kararında “Uluslararası güvenlik ve barış için ciddi tehlikeye yol açan ve bölge üzerinde olağanüstü infiale müsait bir ortam yarattığından Birleşmiş Milletler ciddi bir endişe duymaktadır. Tüm devletlerin Kıbrıs Cumhuriyeti’nin toprak bütünlüğüne saygı duyması gerekir. Yabancı askeri müdahaleye derhal son verilmelidir.” diyerek harekata karşı olduğunu belirtti ve ateşkese çağırdı. 11 Mayıs 1984 tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 550 sayılı kararında ise durumu “işgal” olarak nitelendirdi.
29 Temmuz 1974 tarihli 573 sayılı kararında ise Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi ve 21 Mart 1979 tarihli Atina’daki Temyiz Mahkemesi’nin kararında Türk Müdahalesinin yasal olduğunu vurgulamıştır.
Uluslararası kuruluşlar ve kararların çoğu yaşananları “yasadışı istila” olarak tanımlamaktadır.
Kıbrıs’ta Rumlar ve Türkler arasında yaşanan olaylar ilk olarak, Osmanlı İmparatorluğu’nun adayı 50 yıllığına 1878 yılında kiralama antlaşmasıyla Birleşik Krallığa bırakmasından sonra kiralama süresinin dolmasına 8 yıl kala 1920 yılında başlamıştır. Yaşanan olaylar silahlı çatışma şeklinde değil siyasi kavga şeklinde olmuştur. Rumların, Birleşik Krallığın onayını almadan 1920 yılında Yunanistan’a katılmak istemesi ve Birleşik Krallık yönetiminin buna izin vermemesi Rumların, Birleşik Krallığı adadan çıkarmaya yoğunlaşmasına neden olmuştur.
Bağımsızlık harekatı 1950’lerin sonuna kadar sürmüştür ve uluslararası anlaşmalar kapsamında 1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulmasının yolunu açmıştır. Rumlar, Türkler ile birlikte devlet kurulmasına razı olmadılar. Uluslararası tüm anlaşmalar ve anayasayı çiğneyerek Kıbrıs’ın tüm yönetimine el koyma yoluna gidip, Türklere saldırılarda bulunmaya başladılar.
Birinci Harekat
Dönemin Başbakanı Bülent Ecevit, Türkiye Cumhuriyeti’ni temsilen Kıbrıs konusunu görüşmek ve gerekirse ortak müdahale yapılabilmesi için İngiltere’ye gitti. Bu sırada Başbakan vekili ve Milli Selamet Partisi genel başkanı Necmettin Erbakan, Başbakan Bülent Ecevit’in talimatıyla Milli Güvenlik Kurulunu toplayarak müdahale kararının alınmasını sağlamıştır.
Alınan karar Yunanistan ve İngiltere büyükelçiliklerine bildirildi ve Türk ordusu 20 Temmuz 1974 sabahı 06:05’ten itibaren denizden çıkarma ve havadan indirme yapmaya başladı. Deniz Piyade tugayına bağlı askerlerce Karaoğlanoğlu plajına çıkartma yapıldı. Lefkoşa’nın kuzeyinde bulunan Hamitköy – Gönyeli ve Pınarbaşı bölgelerine Türk paraşütçüleri havadan indi.
22 Temmuz 1974 tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 353 sayılı kararının 5. Maddesi gereğince adada ateşkes ilan edildi. Yunanistan’daki cunta idaresi ve Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki Nikos Sampson Hükümeti, Türk Silahlı Kuvvetlerinin bu müdahalesi sonucunda görevini bıraktı.
İkinci Harekat
Türklerin, Larnaka ve Limasol civarlarında köyleri boşaltmış olmalarına rağmen, EOKA-B ve Rum Milli Muhafız Alayı ele geçirdikleri yerleri tahliye etmeyip ellerindeki esirleri de serbest bırakmamışlardır.
Yaşanan olaylar üzerine Türk birlikleri 13 Ağustos’ta tekrar ilerlemeye başladılar. Türk Silahlı Kuvvetleri 14 Ağustos’ta başkent Lefkoşa’ya, 15 Ağustos’ta ise Magosa ve Lefke’ye girdi.
Yapılan ikinci harekat neticesinde bir taraftan Lefke’ye diğer taraftan Magosa’ya girilerek Türk tarafının sınırları çizildi.
Sonuç olarak her iki tarafta kayıplar yaşamıştır. Kıbrıs Barış Harekatı sonunda Türk Silahlı Kuvvetleri 498 şehit ve 1200 yaralı, Kıbrıs Türkleri 1672 şehit ve binlerce yaralı, Rumlar – Yunanlar 4 bin ölü ve 12 bin yaralı vermiştir.
1975 yılında Kıbrıs Türk Federe Devleti, 15 Kasım 1983 yılında ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kurulmuştur.
