Süleyman Demirel, Isparta’nın Ataybey ilçesine bağlı İslamköy’de 1924 yılında dünyaya geldi.
İlkokulu doğduğu yer olan İslamköy’de, ortaokul ve liseyi ise Isparta ve Afyon illerinde bitirmiştir. Sonrasında İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nden 1949 yılında mezun oldu. Üniversiteyi bitirdiği yıl Elektrik İdaresi Elektrik İşleri Etüd Dairesi’nde çalışmaya başladı.
Elektrik İdaresi Elektrik İşleri Etüd Dairesi’de çalışırken sulama ve elektrik konularında araştırma yapmak için Amerika Birleşik Devletlerine gönderilmiştir. 1953 yılında Türkiye’ye döndüğünde Seyhan Barajı proje mühendisi iken Başbakan Adnan Menderes’in dikkatini çekerek 1954 yılında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Barajlar Dairesi Başkanlığı’na atanmıştır. Eisenhower Vakfı tarafından bursiyer seçilmesi ile yeniden ABD’ye gitmiştir ve 1960 yılından askerlik görevini tamamlamak üzere genel müdürlük görevinden ayrılmıştır. 1962– 1964 yılları arasında serbest müşavir ve mühendis olarak çalışmalarına devam etti. Aynı zamanda Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde öğretim üyeliği yapmıştır.
Süleyman Demirel siyasi hayatına Adalet Partisi Genel İdare Kurulu üyeliği ile 1962 yılında başlamıştır. Adalet Partisi Genel Başkanı Ragıp Gümüşpala’nın ani olan ölümü üzerine parti içerisinde karışıklıklar yaşanmaya başladı ve yeniden siyasete geri döndü. 28 Kasım 1964 yılında yapılan Adalet Partisi genel kongresinde Saadettin Bilgiç, Ali Fuat Başgil, Tekin Arıburun’un da yarıştığı başkanlık seçiminde oyların büyük bir çoğunluğunu alarak genel başkan seçildi. 1965 yılı Şubat – Ekim arası koalisyon hükümetinde Türkiye Büyük Millet Meclisi dışından Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı olarak görev aldı.
1965 yılı genel seçimlerinde Adalet Partisi %52,8 oy alarak tek başına iktidar oldu. Süleyman Demirel bu seçimlerde Isparta’dan milletvekili seçilerek Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girdi. 30. Türkiye Cumhuriyet’i hükümetini kurarak Türkiye Cumhuriyeti’nin 12. Başbakanı oldu. Kurduğu ilk hükümet 4 yıl boyunca devam etti ve sonrasında 1969, 1970, 1975, 1977, 1979 yıllarında 5 kez daha hükümet kurdu.
Genel Kurmay Başkanı Kenan Evren döneminde 12 Eylül 1980’de gerçekleşen darbe sonrasında görevinden uzaklaştırıldı ve siyaset arenasında 7 yıl yasaklı kaldı. 197 yılında yapılan halk oylaması sonucunda siyasi yasakların kaldırılması kararı alındı ve 24 Eylül 1987 yılında Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığı’na seçildi. Aynı yıl yapılan genel seçimlerde Isparta milletvekili olarak yeniden Türkiye Büyük Millet Meclisine girmiştir.
20 Ekim 1991 yılında yapılan genel seçimler de Doğru Yol Partisi oyların %27’sini alarak 178 milletvekili çıkarınca tek başına iktidar olamayıp Sosyal Demokrat Halkçı Parti ile oluşturduğu koalisyon hükümetinde Başbakan olarak görev almıştır.
17 Nisan 1993 tarihinde Türkiye Cumhuriyet’i 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın beklenmedik ve ani olan vefatı üzerine boşalan Cumhurbaşkanlığı koltuğu için 4 Mayıs 1993 tarihinde adaylığını ilan etti. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 8 Mayıs tarihinde yapılan seçimde ilk turda 234 oy alarak seçilmesi için yeterli çoğunluğu sağlayamadı. İkinci turda ise birinci turdan daha düşük olan 225 oy aldı, 16 Mayıs tarihinde yapılan 3. Turda koalisyon ortağı Sosyal Demokrat Halkçı Parti ve Milliyetçi Hareket Partisi’nin desteğiyle 244 oy alarak Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel oldu.
18 Mayıs 1966 yılında alışveriş merkezi temel atma törenine katılmak üzere Kocaeli’ne giden Süleyman Demirel’e, İbrahim Gümrükçüoğlu adlı bir eylemci tarafından silahlı suikast düzenlendi. Eylemci silahını çıkardığı anda koruma müdürü olayı fark etmesi ile yaptığı müdahale sonucu koruma müdürü kolundan, bir gazeteci ise ayağından yaralanmıştır. Suikast sırasında Süleyman Demirel yara almadan kurtulmuştur.
16 Mayıs 2000 yılında görev süresini tamamlayıp görevini Ahmet Necdet Sezer’e devredip köşkten ayrılmıştır.
Eşi Nazmiye Demirel 27 Mayıs 2013 tarihinde Alzheimer hastalığı nedeniyle yaşamını yitirmiştir.
26 Ekim 2014 tarihinde Süleyman Demirel’in memurluktan Cumhurbaşkanlığına kadar geçen sürede kullandığı eşyalar Süleyman Demirel Demokrasi ve Kalkınma Müzesi – Isparta’da sergilenmektedir.
Süleyman Demirel böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği ve akut solunum yolları enfeksiyonu nedeniyle 13 Mayıs 2015 tarihinde hastaneye kaldırıldı. 17 Haziran 2015 saat 02:05’te hastanede hayatını kaybetti.
Uluslar arası Devlet Nişanları
İtalya, 7 Ekim 1996 Liyakat Nişanı
Estonya, 1997 Terra Mariana Haç Nişanı
Romanya, 1999 Romanya Yıldız Nişanı
Gürcistan, 1999 Altın Post
Almanya, 6 Nisan 2000 Liyakat Nişanı
Tarihe Geçen Sözleri
1960’lı yıllarda Kıbrıs meseleleri yüzünden Türkiye ve İngiltere arası pek iyi değil. Bu dönemde Demirel, İngiltere’ye ziyarete gidiyor ve dönüşte gazeteciler ile arasındaki diyalog; “Efendim, neden İngiltere Dışişleri Bakanı’nın elini sıktınız?” Demirel, “Neresini sıkacaktım kardeşim?”
12 ada konusunda Başbakan Demirel, Yunanistan ile yaşanan gerginlik üzerine kabineyi toplayıp uzun saatler süren bir toplantı yapıyor. Toplantı sonunda gelen bir soru; “Sayın Başbakan, Yunanistan ege Denizinin bir Yunan gölü olduğunu iddia ediyor. Cevabınız ne olacak?” Demirel, “Ege bir türk gölü değildir. Ege bir yunan gölü de değildir. Ege zaten bir göl de değildir!”
“Demokrasilerde Çare Tükenmez”
“Benzin Vardı Da Biz Mi İçtik?”
Demirel’in Başbakanlığı döneminde bir gazeteciden gelen soru; “Sizi o bulunduğunuz yerden altı defa indirdiler, hala orada nasıl duruyorsunuz? Demirel, “Ben altı kere gittiysem yedi kere geldim.”
“Bana Milliyetçiler adam Öldürüyor Dedirtemezsiniz”
Duygu Asena ve Feminizm sorusu üzerine cevabı; Demirel, “ Bunun icabı vardır veya yoktur bu ayrı bir mesele… İcabı yoksa fuzuli bir şey yapılmış olmaz yine de. İcabı varsa feminizm fevkalade bir şeydir…”
8 Kasım 1968’de AP Ankara İl Kongresinde sokaklara dökülen halk için “Yollar yürümekle aşınmaz” demiştir.
Muhabir: “Efendim derin devlet nedir? Demirel: “Derin devlet, normal devletin raydan çıkmış halidir.”
“Dün Dündür, Bugün Bugündür”
1980 yılında Bülent Ecevit’e “Dört kaz teslim etsen, akşama üçünü kaybedip gelir”
1978 yılında CHP’nin Türkçe bilmeyen öğretmenleri alıp öğretmen yapması için “Kırk Günde Kabak Yetişmez” demiştir.
“Türbanlılar Arabistan’da okusun”
Deniz Gezmiş ve arkadaşları idam edildiğinde, Adnan Menderes, Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu’nun idam edilmesine gönderme yaparak “İşte şimdi durum 3-3 berabere” demiştir.
“Siyaset şapkadır, devlet ise baş. Bu yüzden kafayı eskitmemek gerekir.”
“Memleket meseleleri bir parkta oturarak halledilseydi, çok büyük bir park yaptırır hep beraber içinde otururduk.”
“GAP’ı kimseye GAP diye Gaptırmam”
Muhabir: Sayın Demirel Yıldırım Akbulut için ne düşünüyorsunuz? Demirel, “Bulut buluttur, bulutun akı da buluttur, garası da binaaneleyh, üzerine gonuşmaya değmez.”
Süleyman Demirel’in Ardından söylenenler
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan: “Türkiye Cumhuriyeti’nin 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in vefatını büyük bir teessürle öğrendim. Türk siyasi tarihinde derin izler bırakan, ülkemizin kalkınma sürecinde katkıları bulunan Süleyman Demirel, devlet ve siyaset adamı olarak siyasi tarihimizin önemli isimleri arasında yer almaktadır. Süleyman Demirel, üstlendiği görevler, gerçekleştirdiği hizmetler ve siyasetteki rolü ile aziz milletimiz tarafından gelecekte de yad edilecektir. Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı Sayın Demirel’e rahmet diliyor; ailesine, yakınlarına ve milletimize başsağlığı temenni ediyorum.”
Başbakan Ahmet Davutoğlu: “Türk siyasi tarihinde çok derin izler bırakmış 9. Cumhurbaşkanımız Sayın Süleyman Demirel’in vefatını üzüntüyle öğrendim. Sevenlerine, yakınlarına ve milletimize taziyelerimi iletiyorum. Kendine özgü üslubu ve uzun siyasi yaşamında ülkemize verdiği hizmetlerle hep hatırlanacak bir siyaset adamıydı”
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu: “9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in vefatından derin üzüntü duydum. Kendisine Allah’tan rahmet diliyorum. Türk Siyasi Hayatımızın çok önemli ve değerli bir üyesini kaybettik. Türkiye Siyasetinin 40 yılı aşkın bir dönemine damgasını vurmuş, kendine has üslubu, hoşgörüsü, azmi, demokrat kişiliği ile yeri doldurulamayacak bir devlet adamı idi. Ülkemizin ve tüm sevenlerinin başı sağ olsun.”
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli: “Türk siyaset ve devlet hayatının duayenlerinden birisi olan 9. Cumhurbaşkanımız Sayın Süleyman Demirel’in vefatı ülkemiz ve milletimiz adına acı bir kayıptır. Türkiye Cumhuriyeti’nin gelişme ve kalkınma mücadelesinde Sayın Demirel’in büyük hizmet ve katkıları olduğu kuşkusuzdur. Geride onca iz, eser ve hatıra bırakarak ebediyete intikal eden Sayın Demirel her zaman şükran ve saygıyla anılacak, yıllarca verdiği demokrasi mücadelesi gıpta ile hatırlanacaktır. Merhum Süleyman Demirel’e Cenab-ı Allah’tan rahmet diliyorum. Muhterem ailesine ve aziz milletimize başsağlığı temennilerimi iletiyorum.”
11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül: “Dokuzuncu Cumhurbaşkanımız Sayın Süleyman Demirel’in vefatını büyük bir üzüntüyle öğrendim. Merhum Süleyman Demirel, Türk siyasi tarihinin en hassas dönemlerinde, demokrasimizin gelişimi ve çok partili sistemin bekası yolunda mücadele vermiş örnek bir devlet adamıdır. Ülkemizin sınai ve ekonomik kalkınmasında çok önemli hizmetler yaparak sonraki kuşaklara öncülük etmiştir. Bir siyaset ve devlet adamı olarak bıraktığı eserler ile şüphesiz ki milletimiz tarafından daima hayırla yad edilecektir. Dokuzuncu Cumhurbaşkanımız Sayın Demirel’e Allah’tan rahmet diliyor, ailesine, yakınlarına ve aziz Türk milletine başsağlığı ve sabırlar temenni ediyorum.”
Eski Başbakanlardan Tansu Çiller: “Konuşmalarında demokrasi aşığı yanını, bu yöndeki heyecanını gördüm. Siyasete atılmam yönündeki çağrısına olumlu cevap vermemde, demokrasiye olan bağlılığı en önemli etken olmuştur. Daha sonra Doğru Yol Partisi’nin zor şartlarda kuruluşunun ardından, o zaman ki parti genel merkez binasının zemin katında mahzen olarak da anılan toplantı odasında demokrasi yolunda birlikte önemli çalışmalarımız oldu. Demokrasi ve Türkiye sevdasıyla mahzenden çıkıp, 6 kez gittiği makama 7 kez geldi ve son noktada demokrasi meşalesi olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı oldu. Milletimiz, dava arkadaşları ve sevenleri tarafından unutulmayacaktır. Allah’tan kendisine rahmet, ailesine ve tüm sevenlerine başsağlığı diliyorum.”
İçişleri Bakanı Sebahattin Öztürk: “Türkiye Cumhuriyetimizin 9. Cumhurbaşkanı Sayın Süleyman Demirel’e Allah’tan rahmet; kederli ailesine, yakınlarına ve aziz milletimize başsağlığı diliyorum.”
AB Bakanı Volkan Bozkır: “Allah’tan rahmet diliyorum. Benim için çok özel anıları olan, yanında çalışmaktan onur duyduğum bir Cumhurbaşkanımızdı. Mekanı cennet olsun. Anılarıyla yaşayacağız.”
Çevre ve Şehircilik Bakanı İdris Güllüce: “Herkes geliyor geçiyor bu dünyadan. Önemli olan iyi bir iz bırakmak.”
Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç: “Ülkemize önemli hizmetleri bulunan 9. Cumhurbaşkanımız Sayın Süleyman Demirel’in vefatından büyük üzüntü duydum. Kendisini rahmetle yad ediyorum. Yakınlarına, sevenlerine ve milletimize başsağlığı diliyorum.”
Eski Başbakanlardan Mesut Yılmaz: Bugün yaşadığımız güncel gelişmeler ışığında vefatından hemen sonra aklıma gelen bir anekdot dinlemiştim kendisinden. 1963 yılında rahmetli İnönü hükümete başkanlık ederken, Demirel’de Adalet Partisi genel başkanıydı. O tarihte mecliste hükümeti düşürmek için gerekli çoğunluğu sağlamışlar ve muhalefet partileri olarak o zamanki Cumhurbaşkanı rahmetli Cevdet Sunay’dan randevu almışlar. Cevdet Sunay’da bütün parti liderlerini davet etmiş. Rahmetli İnönü dahil bütün parti liderleri Çankaya köşkünde toplanmışlar. Sunay önce sözü Demirel’e vermiş. Demirel bu hükümetten memnun olmadıklarını, bu hükümeti değiştirmek istediklerini onun için de çoğunluğu sağladıklarını dile getirmiş. Daha sonra rahmetli İnönü’ye söz vermiş Sunay. Rahmetli İnönü çok kısa bir ifadede bulunmuş. Bu toplantının yeri burası değildir, meclisin kurulduğu yerde, meclisin düşürüleceği yerde meclistir. Cumhurbaşkanı bu işe taraf değildir. Sonra Demirel bana dedi ki ‘haklıydı İnönü’. Hiçbir şey söyleyemedik toplantıda orada bitti dedi.
