Hastalığın varlığı süresince uyku saatlerinde düzensizlik, ani gece uyanmaları, uyandıktan sonra tekrar uykuya dalmada güçlük ve sabah çok erken saatlerde uyanma gibi belirtiler gözlemlenir.
Insomnia Nedir?
Insomnia, yeterli sürede ve dinlendirici uyku uyuyamama hastalığıdır.
Uyku ve uyuma problemleri üzerine yapılan çalışmalarda, yetişkin bir bireyin, her gece 7-8 saat uyuması gerektiği söylenir. Ancak bireyden bireye farklılık gösteren dinlenme süreci kişinin uyku uyuma süresini değiştirebilir. Araştırmacılar yetişkin bireylerin %30 ila %40’lık bir bölümünün her sene insomnia problemi ile başa çıkmaya çalıştığını belirtmektedir.
AKUT INSOMNIA
Insomnia’nın kısa süreli olarak görülmesi anlamına gelir. Akut insomnia genelde stresli bir günün ardından ya da ruhsal gerilimin yüksek olduğu günlerde kendini gösterir. Vücut saatimiz böylesine zor günlerde dinlenme vaktimizin geldiğini göstermekte zorlanır. Genelde 1 ila 2 gün arası süren bu düzensizlik, kendimizi daha iyi hissettiğimiz
ana kadar devam eder. 4 haftayı bulabilen akut insomnia bulguları vardır.
KRONİK INSOMNIA
1 ay veya daha fazla süren uyku düzensizliğine kronik insomnia denir. Yetişkinlerin %10-15’lik gibi büyük bir bölümü kronik insomnia’dan şikayetçidir. Akut insomnia’ya nazaran kronik insomnia, doktor yardımı gerektirir. Bu tarz bir rahatsızlığın ana sebebi genellikle büyük çapta bir depresyonun varlığıdır.
Yeterli sürede ve derin uyumak bireyin sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürdürebilmesi için oldukça önemlidir. Tıbbi araştırmalar özellikle kronik insomnia hastalığının bireyde davranış bozuklukları yarattığını açıklar. Gündüz devamlı uyku halinin varlığı, bunu takiben bazı rahatsızlıklar, enerji azalması, isteksizlik ve konsantrasyon zorluğu gibi günlük hayatı zorlaştıran belirtilerinin varlığı bilinmektedir.
Tüm bunların varlığı kişiyi negatif etkiler altında bırakır, memnuniyetsizlik kendini gösterir ve başarısızlıklar birbirini kovalar. İnsomnia hastalığı kişinin psikolojik yapısı üzerinde oldukça büyük sorunlara neden olur.
Trafik kazalarının birincil nedenleri arasında yer alan dikkatsizlik, dalgınlık, refleks azalması insomnia kaynaklı olabilir.
Şimdi hayatımızı zorlaştıran Akut ve Kronik İnsomnia hastalığının oluşma sebeplerini sıralayalım. Akut Insomnia da
• Stres
• Çevresel rahatsızlıklar (gürültü
veya çok sıcak – çok soğuğa ma
ruz kalmak)
• Normal uyku düzeninin bozul-
ması (Seyahat veya yeni doğmuş bir bebek)
• Çeşitli rahatsızlıklar nedeniyle
ilaç kullanımı
Kronik insomnia hastalığının ortaya çıkış nedeni akut insomnia dan farklı olarak ruhsal gerginliğin yanında kronik hastalıklar da neden olabiliyor.
• Astım
• Kronik vücut ağrıları
• Kalp çarpıntıları
• Kronik stres
• Depresyon
Davranışlara Müdahale Etmek
Doktorlar, insomnia ile başa çıkmak için davranışlara müdahale yolunu kullanırken, uykusuzluğa karşı bireyin günlük davranışlarını ve tutumlarını değiştirmeye yönlendirmektedirler.
Uyarıcı Kontrolü
Uyarıcı kontrolü, bireyin uyumasını engelleyen ve tetik görevi gören tüm aktivitelerin azaltılmasıdır. Amaç, kişiyi yatak odası ve uyku arasındaki bağa inandırmaktır. Örneğin kişi yatak odasını televizyon seyretmek, çalışmalarına devam etmek, kitap okuyup, yemek yemek gibi başka işlerinde de kullanıyorsa bu alışkanlıklardan bireyi uzaklaştırmak gerekir. Bir süre sonra kişi yatak odasına, sadece uyumak için gidebileceği alışkanlığı kazanır. Yatağa girdiğinde uykuya dalması kolaylaşır. Uzmanlar, uyumak için kişinin kendisini zorlamaması gerektiğini savunuyorlar ve “yatağa girdikten 15-20 dakika sonra bile hala uykunuz gelmemişse, başka bir odaya gidin ve uykunuzun gelmesini bekleyin” tavsiyesinde bulunuyorlar.
Rahatlama Teknikleri
Uyumadan önce yapılacak derin nefes egzersizleri, meditasyon ve hafif kas açma hareketleri, zihni rahatlatacak, kasları gevşetecek ve günün stresini atmanıza yardımcı olacaktır.
Uyku ve Uyanma Düzenini Ayarlamak
İnsanlar genel olarak her gece aynı saate yatıp, aynı satte kalkarlar. Bu tarz bir uyku düzeni oluşturmak gündüz yorgunluğu ve gündüz uykularını en aza indirecektir. Gün içinde mutlaka uyunması gerekiyorsa, bu süre 30 dakikayı geçmemelidir.
Insomnia’nın İlaçla Tedavisi
Yaşam tarzının ve davranışların değişmesine ek olarak insomnia’dan kurtulmak için ilaç tedavisi de önerilebilir. İlaç tedavisinin başında kişiyi rahatlatıcı özelliğine sahip ilaçların kullanımı tavsiye edilir. Bu tür tedavi tipine vücudun alışması ve bir sonraki kullanımda aynı etkiyi gösteremeyeceği olasılığının yüksek olması tedavi sürecinin kısa olmasına neden olur. Ortalama 3- 4 haftayı kapsayan bir süreç hekim tarafından düzenlenir.
Hekim tarafından tavsiye edilen ilaç, doktor kontrolü dışında kesilmemeli ve yine doktor kontrolü dışında yüksek dozlara çıkılmamalıdır.
Tıbbi yardım alırken eğer hekiminiz ilaç kullanımını uygun gördü ise konuşma sırasında hamile olup olmadığınızı, işinizin ne kadar dikkat gerektirdiğini veya ne sıklıkla araba kullandığınızı size sorabilir. Tedavinin doğru düzenlenebilmesi için bu gerekli bilgileri hekiminize iletiniz.
Uyku problemlerinin fiziksel ve ruhsal birçok nedeni olabiliyor. Günlük hayatımızda yaşadığımız üzücü olaylar bile gece uykumuzda peşimizi bırakmıyor. Bu tür ruhsal gerginliklerin yanında fiziksel problemler de düzensiz uykuya neden olabilir.
Ne zaman doktora gidilmeli?
Akut insomnia genellikle herhangi bir tıbbi yardım gerektirmez. Kişi ruhsal gerginliğini yenebildiği anda genellikle kendi kendine çözülebilen bir tür uyku problemidir. Birey bu sorunu kendi başına da çözebilir. Ancak bu demek değildir ki; akut insomnia ciddiye alınmamalıdır. Eğer uykusuzluk birkaç geceden daha uzun sürüyor ve bünyeyi rahatsız ediyorsa, gün içinde gergin, uykusuz ve dikkatsiz bir tablo çizilmeye başlandı ise bu problem tıbbi yardım gerektirir. Bir hekim ile birlikte incelenmelidir. Akut insomnia dikkate alınmazsa, vücut tarafından tanımlanır ve kronik insomnia’ya dönüşebilir.
HABER REVİZYON DERGİSİ EYLÜL 2012