Cep telefonunuzdan aranıyorsunuz, karşınızda makine hızıyla konuşan, nereden aradığını bile yeterince duymadığınız için tekrar etmesini istediğiniz bir görevli, size bir check-up, sigorta, tiyatro bileti, dini yayınlar, ev eşyası veya aklınıza gelebilecek pek çok şeyi satmaya çalışıyor.
Cep telefonunuzdan aranıyorsunuz, karşınızda makine hızıyla konuşan, nereden aradığını bile tekrar etmenizi istediğiniz bir görevli, size bir check-up, sigorta, tiyatro bileti, dini yayınlar, ev eşyası veya aklınıza gelebilecek pek çok şeyi satmaya çalışıyor.
İlgilenmediğinizi söylediğinizde bazıları ısrarla anlatmaya devam ediyor, bazıları da teşekkür edip kapatıyor.
Bazen de daha önce aldığınızı hatırlamadığınız ama aldığınızı iddia ettikleri bir ürün veya hizmeti devam ettirmek için ödeme bilgilerinizin teyidini almak istediğini söyleyen bir kişi oluyor karşınızdaki. Bu konuda hukuk sistemimizde bir boşluk olduğunu veya bir düzenlemeye gidilmesi gerektiğini düşündüren, son derece rahatsız edici ve dolandırıcılığa kadar varabilen bir noktayı işaret ediyor tüm bunlar.
Firmalar, kendi bünyelerinde veya dışarıdan hizmet almak yoluyla ürünlerini pazarlamak amacıyla bu tür uygulamalara başvuruyorlar. Bunda bir sakınca veya yanlış yok. Yanlış olan, izniniz olmadan iletişim bilgilerinizin sizin dışınızdaki kaynaklar tarafından ele geçirilmiş olması. Eğer kişisel izniniz yok ise ve sizi aran firmaya bu bilgileri kendiniz vermediyseniz, adınız ve iletişim bilgileriniz üzerinden birileri haksız gelir elde ediyor ve sizi de buna alet ediyor demektir.
Data ticareti Türkiye’de yapılıyor, ama nasıl? Hastane, banka gibi insan ve hizmet trafiğinin çok yoğun olduğu yerlerde iletişim bilgilerimizi zorunlu olarak paylaşıyoruz. Gerektiğinde bize ulaşılabilsin diye. Ancak sonrasında bir bakıyoruz ki, “x banka ile çalıştığınızdan, buradan almış olduğunuz check-up hizmeti şu tarihte son buluyor. Bilgilendirmek ve onay almak için arıyoruz” diyen bir görevli konuşmanın devamında kredi kartı numaranızı teyit etmenizi istiyor. Baştaki ilk dört rakamı kendisi söylüyor, ama devamını sizin söylemenizi istiyor. İşte burada tehlike ve dolandırıcılık olma ihtimali başlıyor.
Bilinçli bir tüketiciyseniz, bu tür bilgileri telefonda vermeyi doğru bulmadığınızı söyleyip reddedebiliyorsunuz ve ilgili kurum veya kuruluşun bu onayı yazılı olarak, elektronik ortamda dahi olsa alabileceğini belirtiyorsunuz. Ya inanıp numaralarını paylaşanlar? Sonrasında yapmadıkları halde yapmış göründükleri harcamaları bankaya borç olarak hesap dökümlerinde gördükleri zaman kandırıldıklarını anlayanlar için biraz geç kalınmış oluyor.
Burada aslında iki tür dolandırıcılıktan bahsedilebilir. Birincisi telefon üzerinden kişisel bilgilerinizi almaya çalışanlar. İkincisi ise işin başlangıç noktası oluyor. Bu arama merkezleri veya firmalara sizin iletişim bilgilerinizi kim veriyor? İnternet üzerinden data satışı yapan firmalar var. Adresleri belli olmayan, yalnızca bir telefon numarasının yazılı olduğu ilanlar üzerinden iş çıkarmaya çalışıyorlar.
Bilinmesi gereken en önemli konu şudur ki sizin yazılı veya kayıt altına alınmış sesli onayınız olmadan hiçbir kişi ya da kurum, kişisel bilgilerinizi üçüncü parti kişilerle paylaşamaz. Burada dikkatli olunması gereken konulardan birisi de imzalanan sözleşmeler. Örneğin bir cep telefonu hattı satın alıyorsunuz ve alırken bir sözleşme imzalıyorsunuz. Bu sözleşmede, firmaya numaranızı paylaşma veya tanıtım amaçlı mesajlar gönderme konularını içeren bir maddeye de imza atmış olma olasılığınız yüksek.
Yurt dışında da yasal düzenlemeler açısından benzer zorluklar yaşandığı görülüyor. Hatta bu işi yasaya uygun hale getirip para kazanmayı, teknolojiyi de kullanarak başarıp yıllık 140 milyon dolar ciro yapan şirketler de var. Bu şirketlere ortalama 1 buçuk ile 50 dolar arası ücretlerle istediğiniz kişinin yalnızca iletişim bilgilerini değil, sosyal medya paylaşımlarından soyağacına kadar detaylı bilgiyi satın alabiliyorsunuz. Virüsü yapan anti-virüsü de yapar misali, bir de bu şirketlerin bilgi bankalarından hakkınızdaki tüm bilgilerinizin silinmesi için hizmet veren başka şirketlerin kurulmuş olduğu görülüyor.
Türkiye’de şimdilik ne yazık ki amatörce yaşamımıza sızan bu kişisel hak ihlali ile ilgili yapılabilecek şeyler sınırlı olmaktan öteye gidemiyor.