Panik Nedir?
Ani başlayan ve dönem dönem gelen, bunaltıcı bir korku hissinin eşlik ettiği yoğun anksiyete (korku, kaygı, telaş, heyecan) ataklarıdır.
Panik Atak Nedir?
Halk arasında “panik atak” olarak bilinen hastalığın gerçek ismi “panik bozukluktur”. Panik atak, panik bozuklukta görülen her bir atağa verilen isimdir. Yani, örneğin bir tespihin tamamı panik bozukluksa, her bir tespih tanesi panik ataktır.
Panik atakların bir araya gelmesiyle tanımlanan hastalık panik bozukluktur.
Panik bozukluk, kendiliğinden ve beklenmeyen bir anda ortaya çıkan panik ataklarla teşhis edilen bir hastalıktır.
Panik ataklar, çarpıntı, ölecek gibi olma, aklını yitirecek gibi olma gibi belirtilerin eşlik ettiği, genellikle 1 saatten kısa süren şiddetli anksiyete ve korku periyotlarıdır. Panik bozukluk anksiyeteli bozukluklar içerisinde tanımlanan çok yaygın bir hastalıktır.
Panik Atak Neden Ortaya Çıkar?
Panik atağı ortaya çıkaran faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:
1) Biyolojik Faktörler: Panik Atakla ilgili yapılan araştırmalar paniğin biyolojik kökenlerini ortaya çıkarmıştır. Beyin yapısı ve beyin işlevlerinde bir dizi biyolojik anormallikten dolayı panik oluştuğu saptanmıştır.
2) Genetik Faktörler: Birçok araştırmada panik bozukluk hastalarının birinci dereceden akrabalarında panik riski bulunma riski diğerlerine göre 4 ila 8 kat daha fazla olarak saptanmıştır. Ayrıca bir başka çalışmada panik bozukluğun tek yumurta ikizlerinde çift yumurta ikizlerine göre daha sık görülebildiği ortaya çıkmıştır.
3) Psikososyal etkenler: Davranışçı yaklaşıma göre panik bozukluk anne-baba davranışının modellenerek öğrenilmesi şeklinde oluştuğunu savunurlar. Psikanalitik kuramlar ise; anksiyeteye yol açan dürtülere karşı bedenin ortaya çıkardığı bir başarısız savunma olarak açıklarlar.
Panik Bozukluğun Belirtileri Nelerdir?
Çarpıntı, kalp atımlarında artma, terleme, titreme, nefes darlığı, boğuluyormuş gibi olma, soluğun kesilmesi, göğüsün sıkışması ve göğüs ağrısı, baş dönmesi, düşecekmiş-bayılacakmış gibi olma, benliğinden ayrılıyormuş gibi olma, gerçeklerden kopma, kontrolü kaybedecek ya da çıldıracak gibi olma, uyuşma-karıncalanma hissi, sıcak basması, ölecekmiş gibi olma gibi belirtilerle teşhis edilir.
Panik Atak Esnasında Neler Yaşanır?
İlk panik atak sıklıkla kendiliğinden ortaya çıkar. İlk atak beklenmedik bir anda ortaya çıkar. Panik atak sıklıkla 10 dakikalık süreçte hızlıca yaşanır. Çarpıntı, kalp atımlarında artma, terleme, titreme, nefes darlığı, boğuluyormuş gibi olma, soluğun kesilmesi, göğüsün sıkışması ve göğüs ağrısı, baş dönmesi, düşecekmiş-bayılacakmış gibi olma, benliğinden ayrılıyormuş gibi olma, gerçeklerden kopma, kontrolü kaybedecek ya da çıldıracak gibi olma, uyuşma-karıncalanma hissi, sıcak basması, ölecekmiş gibi olma gibi belirtiler hızlıca yaşanır. Hastalar korkularının kaynağını genellikle adlandıramazlar. Ataklar genellikle 25-30 dakika devam eder. Bir atak esnasında hasta ikinci bir atak geçireceği kaygısındadır. O anda yapılan bir muayenede konuşmada bozukluklar ortaya çıkar.
Panik Atak Hastalığının Tedavisi Nasıldır?
Panik Bozukluk, tedavisi tamamen mümkün bir hastalıktır. Tedavide en önemli husus teşhistir. Bir panik atağı teşhis edebilmek tecrübe ve bilgi birikimi gerektirir. Bir panik atağı teşhis ederken panik bozuklukla kalp hastalıklarını, dâhiliye hastalıklarını, nöroloji hastalıklarını, solunum yolları hastalıklarını karıştırmamak gerekir. Hastaları gereksiz tahlil ve teşhisten uzak tutmak bir hekimin görevidir.
Teşhis doğru yapıldığı zaman tedavide 2 seçenek vardır; Farmakoterapi (İlaç tedavisi) ve Psikoterapi (Özellikle Bilişsel-Davranışçı Terapiler).
İlaç Tedavisi
Hastalığın şiddetine göre uygulanan kombinasyonlar tedavide olumlu sonuçlar verir. İlaç kullanımı en az 8-12 ay sürmelidir. Mevcut bilgilerimiz panik bozukluğun süregen ve tekrarlayıcı bir hastalık olduğunu, tedavi bırakıldığında atakların tekrarladığını göstermektedir. Tedavisi başarılı olmuş bir panik bozukluğun ilaç tedavisi bırakıldığında % 50 oranında tekrarladığına dair veriler bulunmaktadır.
Psikoterapiler
(Bilişsel-Davranışçı Terapiler)
Bilişsel Terapi, hastanın beyin bilgisayarında yanlış giden bir bilgi işlem sürecinin doğru bilgiyle değiştirilerek davranış değişikliği sağlanmasıdır. Panik bozukluk hastalarının genellikle bilgi-işlem sürecindeki yanlış; paniğin tekrarı, kıyamet, ölüm tehdidi, çıldırma korkusu şeklindedir.
Gevşeme Teknikleri
Hastaya yoğun anksiyetesini kontrol etme öğretilir. Kas gevşemesi için hekim bir takım teknik yöntemler öğretir. Hasta panik atak esnasında bu tekniği uygulayarak gevşemeyi sağlayabilir. Otojenik gevşemede hiç durmadan arka arkaya şunları tekrar edin: kolum ağır-elim sıcak-nefesim sakin ve düzenli-kalbim sakin ve düzenli-karnım sıcak-alnım serin.
Solunum Egzersizleri
Panik atakları kontrol etmek için, panik atak henüz başlamadan, başlayacağı hissedildiğinde hastanın başvurabileceği yöntemdir. İyi bir nefes almak iyi bir nefes vermekle başlar. Ağır derin ve sessiz olun. Nefes egzersizine başlamadan önce, sağ elinizi göbeğinizin hemen altına koyun, sol elinizi göğsünüzün üzerine koyun ve gözlerinizi kapatın. Nefes almadan önce ciğerinizi iyice boşaltın. Yeni bir nefes almak için birkaç saniye bekleyin. Art arda iki derin nefes aldıktan sonra kesinlikle 4-5 kez de normal nefes alın. Tüm bu işlemleri günde 40 kez yapın ve bunu alışkanlık haline getirin.
Davranışsal Terapi
Bu teknik hastanın korktuğu uyarana karşı aşamalarla alışması ve o uyarana karşı duyarsızlaşmasıdır. Hem dış uyaranlar hem de iç uyaran ve korkularla ilgili uygulanan bir psikoterapi yöntemidir.
HABER REVİZYON DERGİSİ OCAK 2013